ReutersHet sombere januariweer in Kopenhagen komt overeen met de stemming van de Deense politici en bedrijfsleiders.
“We nemen deze situatie zeer serieus”, zei minister van Buitenlandse Zaken Lars Lokke Rasmussen, eraan toevoegend dat Donald Trump dreigt Groenland te annexeren – en Denemarken te straffen met hogere tarieven als het land in de weg staat.
Maar hij voegde eraan toe: “De regering heeft niet de ambitie om een woordenoorlog te laten escaleren.”
Premier Mette Frederiksen bagatelliseerde Trumps eigen suggestie dat de VS militair geweld zouden kunnen gebruiken om Groenland te veroveren. “Ik heb niet de verbeelding om me voor te stellen dat het ooit beschikbaar zal zijn”, vertelde hij aan de Deense televisie.
En Lars Sandal Sørensen, CEO van de Deense industrie, zei: “Er is alle reden om kalm te zijn… niemand is geïnteresseerd in een handelsoorlog”.
Maar achter de schermen vonden de hele week haastig georganiseerde bijeenkomsten op hoog niveau plaats in Kopenhagen, als gevolg van de shock over de opmerkingen van Trump.
Groenlandse premier Mute Egede vloog woensdag naar zowel de premier als koning Frederik X.
Donderdagavond kwamen partijleiders uit het hele politieke spectrum bijeen in het Deense parlement voor een buitengewone bijeenkomst over de crisis met Mette Frederiksen.
Geconfronteerd met wat velen in Denemarken de ‘provocatie’ van Trump noemden, probeerde Frederiksen een verzoenende toon aan te slaan, waarbij hij herhaaldelijk naar de Verenigde Staten verwees als ‘de naaste partner van Denemarken’.
AFPHij voegde eraan toe dat het “natuurlijk” was dat Amerika het Noordpoolgebied en Groenland zou bezetten.
Niettemin voegde hij eraan toe dat elke beslissing over de toekomst van Groenland bij het volk moet liggen: “Groenland behoort aan de Groenlanders… en hun toekomst moet door de Groenlanders zelf worden bepaald.”
Haar voorzichtige aanpak is tweeledig.
Aan de ene kant wil Frederiksen een escalatie van de situatie voorkomen. Ze kwam in 2019 onder vuur te liggen toen Trump een reis naar Denemarken annuleerde nadat ze zijn plan om Groenland te kopen ‘belachelijk’ noemde.
“Toen had hij nog maar één jaar in functie en toen werd alles weer normaal”, vertelde de ervaren politieke journalist Eric Holstein aan de BBC. “Maar dit zou het nieuwe normaal kunnen zijn.”
Maar de opmerkingen van Frederiksen spreken ook van de Deense vastberadenheid om zich niet te bemoeien met de interne aangelegenheden van Groenland – een autonoom gebied met een eigen parlement en waarvan de bevolking steeds meer naar onafhankelijkheid neigt.
“Hij had heel duidelijk moeten zijn in het afwijzen van het idee”, zei oppositielid Rasmus Jarlov.
Hij vertelde de BBC dat “dit niveau van gebrek aan respect van een van de meest loyale bondgenoten en vrienden van een aankomende Amerikaanse president een record is”, hoewel hij toegaf dat de kracht van Trump “iedereen verraste”.
Het conservatieve parlementslid was van mening dat Frederiksens volharding dat “alleen Groenland… kan beslissen en de toekomst van Groenland kan bepalen” te veel druk uitoefende op de bevolking van het eiland. “Het zou verstandig en verstandig zijn geweest als Denemarken achter Groenland had gestaan en duidelijk had gemaakt dat het geen Amerikaanse overname wil.”
AFPDe kwestie van Groenland ligt bijzonder delicaat voor Denemarken, waar de premier zich onlangs officieel verontschuldigde voor het leiden van een sociaal experiment uit de jaren vijftig waarbij Inuit-kinderen uit hun families werden verwijderd en hen opnieuw werden opgevoed als ‘model-Denen’.
Vorige week zei de leider van Groenland dat het gebied zich moet bevrijden van de ‘ketenen van het kolonialisme’.
Daarmee wekte hij een gevoel van nationalisme op onder de jongere generatie van Groenland, aangewakkerd door interesse in de inheemse cultuur en de geschiedenis van de Inuit.
De meeste commentatoren verwachten in de nabije toekomst een succesvol onafhankelijkheidsreferendum. Hoewel dit voor velen als een overwinning kan worden beschouwd, zou het tot een nieuwe reeks problemen kunnen leiden, aangezien 60% van de Groenlandse economie afhankelijk is van Denemarken.
Een onafhankelijk Groenland zou “keuzes moeten maken”, zei Carsten Hoang. Het sociaal-democratische parlementslid vreest nu dat een nieuwe deal in Commonwealth-stijl “gebaseerd op gelijkheid en democratie” onwaarschijnlijk is.
Zittend in zijn parlementaire kantoor, versierd met gedichten en tekeningen die scènes uit het leven van de Inuit uitbeelden, zei Hoang dat Groenland moet beslissen “in welke mate het onafhankelijkheid waardeert”. Het zou de banden met Denemarken kunnen verbreken en zich tot de Verenigde Staten kunnen wenden, “maar dat heeft geen zin als je de vrijheid koestert”, zei Hoang.
Hoewel het geen zin heeft Groenland te dwingen deel uit te maken van Denemarken, “is het al bijna een onafhankelijk land”, betoogt oppositielid Jarlov.
De hoofdstad, Nuuk, is zelfbestuurd, maar vertrouwt op Kopenhagen voor valutabeheer, buitenlandse betrekkingen en defensie – evenals substantiële subsidies.
“Groenland heeft vandaag de dag een grotere onafhankelijkheid dan Denemarken van de EU”, voegde Jarlov eraan toe. “Dus ik hoop dat ze erover nadenken.”
De opmerkingen van Trump hebben tot nu toe op krachtige weerlegging van buiten Denemarken gestuit, aangezien Mette Frederiksen de lastige taak heeft om resoluut te reageren zonder Groenland of de Verenigde Staten te beledigen.
Het beginsel van niet-overtreding “is van toepassing op elk land … of het nu heel klein of heel machtig is”, waarschuwde de Duitse bondskanselier Olaf Schalz, terwijl de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Noel Parrott zei dat de EU dit niet zou toestaan. Andere landen “maken inbreuk op hun soevereine grenzen”.
Hun opmerkingen wakkerden binnen de EU diepe bezorgdheid aan over de wijze waarop met het aanstaande presidentschap van Trump moest worden omgegaan. “Het is niet zo ernstig voor Groenland en Denemarken – het is ernstig voor de hele wereld en Europa als geheel”, zei parlementslid Carsten Hoenge.
“Stel je een wereld voor waar we over een paar weken mee te maken krijgen – waar geen internationale overeenkomsten zijn. Het zal alles opschudden, en Denemarken zal daar een klein onderdeel van zijn.”
Het Deense bedrijfsleven is eveneens zeer nerveus nadat Trump zei dat “Denemarken op een zeer hoog niveau zal worden belast” als het weigert Groenland aan de VS af te staan.
Uit een onderzoek van de Deense industrie uit 2024 blijkt dat als de VS heffingen van 10% oplegt op goederen die vanuit de EU in de VS worden geïmporteerd als onderdeel van een mondiale handelsoorlog, het bruto binnenlands product van Denemarken met drie procentpunten zal dalen.
Het isoleren van Deense producten tegen de toestroom van EU-goederen zou vrijwel onmogelijk zijn voor de VS en zou vrijwel zeker resulteren in vergeldingsmaatregelen van de EU. Maar zakelijke professionals nemen weinig risico’s, en in Denemarken worden, net als elders op het continent, in eigen land grote hoeveelheden middelen besteed aan het plannen van de mogelijke gevolgen van Donald Trumps tweede termijn in het Witte Huis.
Terwijl zijn inauguratie nadert, bereiden de Denen zich zo goed mogelijk voor om de storm te doorstaan. Er wordt aangenomen dat de verkozen president binnenkort zijn aandacht zal richten op de grieven met andere EU-partners en dat de Groenland-kwestie tijdelijk kan worden geschrapt.
Maar er blijft verwarring bestaan over de weigering van Trump om militaire interventie om Groenland te veroveren uit te sluiten.
Karsten Hoenge zei dat Denemarken getroffen zal worden door welke beslissing de VS ook neemt.
‘Ze zouden een klein oorlogsschip naar de kust van Groenland moeten sturen en een beleefde brief naar Denemarken moeten sturen,’ zei hij enigszins gekscherend.
“Laatste zin: Nou, Denemarken, wat ga je eraan doen?
“Dit is de nieuwe realiteit voor Trump.”
